به طور کلی پلاک دندانی یک لایه چسبناک، اسیدی و بی‌رنگ است که هر روز بر روی دندان‌ها و لثه‌های شما تشکیل می‌شود. دانشمندان از آن با عنوان بیوفیلم نیز یاد می‌کنند، زیرا پلاک دندانی محل تجمع باکتری‌های دهان و ذرات باقی‌مانده از غذا است. در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، می‌تواند به تارتار یا جرم دندان تبدیل شود. اصولا حذف تارتار و پلاک دندانی فقط توسط دندانپزشک و از طریق جرمگیری دندان امکان‌پذیر است. در ادامه به جزئیات بیشتری از علل تشکیل و نحوه تشخیص و درمان آن اشاره خواهیم کرد.
چرا پلاک دندانی باید از بین برود؟
اسید تولید شده توسط باکتری‌های دهان در اثر تجزیه قندها و کربوهیدرات‌ها، می‌تواند به تدریج مینا و عاج دندان را تخریب کند. به‌همین‌دلیل، اگر پلاک دندان را با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه پاک نکنید. ممکن است باعث ایجاد پوسیدگی دندان، بیماری لثه و سایر مشکلات دهان و دندان شود.
علائم پلاک دندانی
علائم رایج پلاک دندانی عبارتند از:
- لثه‌های قرمز و متورم که پس از مسواک زدن خونریزی می‌کنند.
- افزایش حساسیت دندان‌ها به گرما و سرما
- بوی بد دهان که به راحتی از بین نمی‌رود.
پلاک دندانی در کدام قسمت دهان شکل می‌گیرد؟
دهان شما یک اکوسیستم پرجمعیت است. چراکه باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها هنگام خوردن، نوشیدن و نفس کشیدن وارد آن می‌شوند. در اغلب موارد تعادل مناسبی در اکوسیستم دهان وجود دارد. اما زمانی‌که تعداد گونه‌های خاصی از باکتری‌ها در آن فراوان شود، ممکن است مشکلاتی ایجاد شود.
- اسید می‌تواند مشکلاتی مانند التهاب لثه و انواع اشکال پوسیدگی دندان ایجاد کند.
- جالب است بدانید که پوسیدگی دندان ناشی از پلاک دندانی حتی می‌تواند در زیر لثه‌ها و در محل ریشه دندان‌ها اتفاق بیافتد، جایی‌که نمی‌توانید آن را ببینید. در نتیجه به مرور تکیه‌گاه دندان‌ها ضعیف می‌شوند و احتمال افتادن زودرس آن‌ها وجود دارد.
عوارض و خطرات تشکیل پلاک دندانی
اگر روزانه مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، پلاک‌ها می‌توانند به‌راحتی روی دندان‌های شما رسوب کنند و حتی به جرم دندان تبدیل شوند. جرم دندان معمولا در امتداد خط لثه و در جلو و پشت دندان‌ها تشکیل می‌شود. در ابتدا رنگ سفید مایل به زرد دارد و به مرور رنگ آن تیره‌تر می‌شود. تجمع زیاد پلاک دندانی می‌تواند منجر به بروز موارد زیر شود:
- آسیب به مینا دندان و ایجاد حفره‌های ریز روی دندان‌ها
- پوسیدگی دندان‌ها
- ژنژیویت و سایر اشکال بیماری لثه
- عفونت دندان (آبسه دندان)
- کاهش طول عمر و از دست دادن زودهنگام دندان‌ها
راهکارهایی برای پیشگیری از تشکیل پلاک دندان
- به طور منظم هر 6 ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید و بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید.
- دندان‌های خود را به مدت دو دقیقه با یک مسواک نرم و خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. حداقل دو بار در روز و ترجیحا بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید.
- روزی یکبار به خصوص قبل از خواب، از نخ دندان استفاده کنید. مطالعات نشان داده‌اند که نخ دندان بیشتر از مسواک زدن، برای از بین بردن جرم دندان موثر است. از سایر راهکارهای موثر برای پیشگیری از تشکیل پلاک دندانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روزانه با یک دهانشویه بدون الکل و آنتی باکتریال، دهان خود را تمیز کنید.
- اگر بلافاصله بعد از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی و انواع مایعات نمی‌توانید مسواک بزنید، فقط دهان خود را با آب بشویید یا آدامس بدون قند بجوید.
- غذاهای سالم بخورید. مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و حاوی نشاسته مانند برنج، ماکارانی، آبمیوه، بیسکوییت و غیره را کاهش دهید. در عوض، غذاها و تنقلات مغذی مانند ماست، پنیر، سبزیجات خام یا میوه را انتخاب کنید.
- با دندانپزشک خود در مورد گنجاندن میوه کِرَنبِری به رژیم غذایی خود صحبت کنید. زیرا مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که پلی فنول‌های موجود در کرنبری، بازدارنده‌های موثری برای تجمع باکتری‌های دهان در ساختار پلاک دندانی هستند.
محققان یک مطالعه در سال 2016 به این نتیجه رسیدند، هنگامی‌که دهانشویه همراه با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن استفاده می‌شود، کاهش قابل توجهی در ایجاد پلاک دندانی و التهاب لثه رخ می‌دهد.
نحوه تشخیص پلاک دندان
بیشتر اوقات پلاک دندانی بی‌رنگ یا زرد کم‌رنگ است. بنابراین، اگر دندان‌های شما کدر به نظر می‌رسند، احتمالا پلاک دارید. برای اینکه مطمئن شوید، یک قرار ملاقات با دندانپزشک خود تعیین کنید. وی می‌تواند با استفاده از یک آینه کوچک در حین معاینه دهان، پلاک را روی دندان‌های شما تشخیص دهد.
از بین بردن پلاک دندان
شما می‌توانید خودتان به‌راحتی با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مرتب دندان‌ها، پلاک را از بین ببرید. البته برخی از دندانپزشکان استفاده از مسواک‌های برقی را توصیه می‌کنند. زیرا اعتقاد بر این است که این نوع مسواک‌ها در از بین بردن پلاک موثرتر هستند.
پلاک‌های سخت که به جرم دندان تبدیل شده‌اند، باید توسط دندانپزشک با روش جرمگیری برداشته شوند. زیرا در اغلب موارد جرم دندان در نزدیکی خط لثه رسوب می‌کند و اگر با دقت حذف نشود، خطر آسیب به بافت لثه و حتی ریشه دندان وجود دارد. از طرفی، دندانپزشک به ابزارها و موادی دسترسی دارد که به راحتی در طی چند دقیقه جرم دندان را از بین می‌برند.
بنابراین، پلاک دندانی روزانه روی دندان‌های همه ما تشکیل می‌شود. معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه اجازه دهید به مرور زمان روی دندان‌هایتان جمع شود و رسوب کند. برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی سلامت دهان و دندان مرتبط با پلاک دندان، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و بهداشت دهان و دندان را در خانه رعایت کنید. مطمئنا مشورت با یک دندانپزشک متخصص اطلاعات دقیق‌تری در این زمینه در اختیار شما خواهد گذاشت.
شبکه دندانپزشکی میخک با استفاده از بهترین دندانپزشکان بالاترین کیفیت را در زمینه خدمات دندانپزشکی ارائه می‌کند.
