CBCT (تصویر سه‌بعدی فک و دندان)

عکس cbct یا اسکن CBCT به سی‌تی‌اسکن با پرتو مخروطی (Cone Beam CT scan) اشاره دارد و نوعی عکس رادیولوژی دندان است. این آزمایش تصویربرداری دیجیتال از اشعه ایکس و اطلاعات اشعه ایکس پردازش‌شده توسط کامپیوتر برای ایجاد یک تصویر سه‌بعدی بسیار دقیق و با وضوح بالا از دندان‌ها و فک با عنوان عکس cbct استفاده می‌کند.

عکس cbct، در اصل یک جایگزین عالی برای سی‌تی‌اسکن معمولی است و معمولا قبل از برنامه‌ریزی برای انجام بسیاری از تکنیک‌های ارتودنسی و قرار دادن ایمپلنت‌های دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ایمپلنت‌ دندان یک روش نوین است که به کمک آن دندانپزشک می‌تواند دندان ازدست‌رفته به‌دلیل بیماری لثه، پوسیدگی یا ضربه شدید را جایگزین کند. بدین‌شکل بدون اعمال فشار بر روی هیچ یک از دندان‌های مجاور، عملکرد و ظاهر لبخند بیمار بهبود پیدا می‌کند. 

تا به امروز طراحی منحصربه‌فرد  ایمپلنت دندان به تثبیت موقعیت آن به‌عنوان یک روش برتر نسبت به سایر راه‌حل‌های جایگزین دندان کمک کرده است. برای انجام آن دندانپزشک با سه جز میله تیتانیومی فیکسچر، اِباتمنت (تکیه‌گاه) و روکش یا تاج مصنوعی، یک دندان مصنوعی مستقل را درون استخوان فک جای‌گذاری می‌کند.

در واقع این دندان مصنوعی به‌جای اینکه روی دندان‌های دیگر در مسیر پل دندانی محکم شود، از طریق فرآیندی به نام همبندی با استخوان (Osseointegration) به فک بیمار متصل می‌شود. به‌همین‌دلیل، قبل از انجام عمل نیاز به تصویربرداری از ناحیه مورد نظر است. یکی از رایج‌ترین انواع تصویربرداری که در تهیه و برنامه‌ریزی ایمپلنت دندان استفاده می‌شود، عکس CBCT است. در ادامه به جزئیات کامل آن اشاره خواهیم کرد.

 

ضرورت استفاده از عکس CBCT برای ایمپلنت دندان چیست؟

از نظر جراحان دهان، فک و صورت گرفتن عکس CBCT نه تنها توصیه می‌شود، بلکه بهترین اقدام در هنگام برنامه‌ریزی انجام ایمپلنت دندان برای بیمار است. همانطورکه ذکر شد، ساختار ایمپلنت دندان از سه جزء اصلی تشکیل شده است که مهم‌ترین آن‌ها پایه تیتانیومی است که در استخوان فک قرار می‌گیرد و به‌عنوان لنگر عمل می‌کند.

اصولا برای اینکه ایمپلنت به‌صورت ایمن و بدون ایجاد اختلال در اعصاب یا دیگر ساختارهای مهم دندان و فک نصب شود، ضروری است که دندانپزشک بتواند محل قرارگیری آن را به‌صورت دقیق ببیند. اینجاست که ضرورت انجام اسکن CBCT مشخص می‌شود.

• عکس CBCT تصاویر مقطعی سه‌بعدی از فک و دندان‌ها تولید می‌کند و اطلاعات دقیقی ارائه می‌دهد. اطلاعاتی که از سی‌تی‌اسکن معمولی یا عکس OPG دندان نمی‌توان به دست آورد.
• به طور کلی، عکس cbctبه دندانپزشک اجازه می‌دهد تا محل قرارگیری ایمپلنت را ارزیابی کند و بررسی کند که استخوان فک شکل و تراکم مناسبی برای رشد مجدد در اطراف آن دارد و می‌تواند آن را در جای خود محکم کند یا خیر.
• هم‌چنین خطر بروز مشکلاتی مانند آسیب عصبی را به حداقل می‌رساند و با افزایش ایمنی احتمال موفقیت را بیشتر می‌کند.

کاربردهای رایج عکس CBCT چیست؟

عکس CBCT علاوه بر اینکه می‌تواند با ارائه اطلاعات دقیقی در مورد ساختارهای زیر دقت جراحان را در روش ایمپلنت دندان بهبود بخشد:

• مسیرهای عصبی
• توده استخوانی فک
• ساختار دهان
• سینوس و حفره بینی
• بافت‌های نرم دهان و دندان
• استخوان فک بالا و پایین

می‌توان از آن برای بسیاری از اهداف زیر نیز استفاده کرد:

• برنامه‌ریزی برای جراحی دندان‌های نهفته
• تشخیص اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
• تشخیص، اندازه‌گیری و درمان تومورهای دهان، فک و صورت
• تعیین ساختار استخوان و جهت دندان
• تعیین منشاء درد یا بیماری دندان
• برنامه‌ریزی برای جراحی ترمیمی

 

نحوه کسب آمادگی برای انجام اسکن CBCT

اسکن CBCT به آمادگی خاصی نیاز ندارد. فقط مانند سی‌تی‌اسکن معمولی لازم است هر چیزی که می‌تواند در تصویربرداری اختلال ایجاد کند، از جمله اشیاء فلزی مانند سنجاق سر، عینک و جواهرات را درآورید.

در روز تصویربرداری یک لباس راحت بپوشید. اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید. در این شرایط لازم است از محافظ سربی یا روش‌های تصویربرداری دیگر استفاده شود.

نحوه گرفتن عکس cbct یا عکس سه بعدی دندان

تصویربرداری cbct بدون درد است و باعث ایجاد ناراحتی خاصی نمی‌شود. ممکن است در حالت نشسته یا خوابیده از شما عکس گرفته شود. بیشتر دستگاه‌ها دارای یک تثبیت‌کننده هستند که سر را در جای خود نگه می‌دارد. معمولا اپراتور دهان شما را به‌گونه‌ای قرار می‌دهد که ناحیه مورد نظر در مرکز پرتو قرار گیرد.

 

پس از قرار گرفتن مناسب سر، اسکنر دستگاه یک چرخش کامل 360 درجه به دور سر می‌کند و در عین حال چندین عکس را از زوایای مختلف می‌گیرد که برای ایجاد یک تصویر سه‌بعدی بازسازی می‌شوند.

هزینه عکس cbct دندان 1404 چقدر است؟

به طور معمول قیمت عکس cbct برای هر نیم فک، در مراکز رادیولوژی محاسبه می‌شود. اما به طور کلی قیمت عکس cbct(قیمت سی تی اسکن دندان برای ایمپلنت) متاثر از عوامل زیر است:

• مراکز مختلف
• کیفیت تجهیزات عکس برداری
• منطقه جغرافیایی مرکز رادیوگرافی

آیا هزینه عکس cbct با بیمه قابل پرداخت است؟

هزینه عکس cbct با بیمه پایه پرداخت نمی‌شود. یعنی هیچ کدام از بیمه‌های پایه اعم از بیمه تامین اجتماعی، بیمه سلامت ایران و خدمات درمانی عکس cbct را تحت پوشش قرار نمی‌دهند. اما عکس cbct با بیمه تکمیلی قابل پرداخت است و بنا بر سقف تعهداتی که  بیمه‌های تکمیلی دارند بخشی از هزینه عکس cbct دندان را می‌پردازند.

نکات قابل توجه بعد از گرفتن عکس CBCT

 عکسCBCT تقریبا بلافاصله آماده می‌شود و دندانپزشک متخصص یا جراح دهان، دندان و فک می‌تواند آن‌ها را تجزیه‌وتحلیل کند. طبق نتایج بدست‌آمده در صورت لزوم می‌توانید برای ویزیت دیگر مراجعه کنید. به طور کلی عکس cbct، یک روش غیرتهاجمی است و به‌محض اتمام اسکن، می‌توانید به فعالیت‌های معمول خود بازگردید.

فواید گرفتن عکس cbct

از مزایای گرفتن این عکس تخصصی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روش سی‌تی‌اسکن با پرتو مخروطی، میزان تشعشعات پراکنده را کاهش و در نتیجه تصاویری با کیفیت بهتر ارائه می‌دهد.
• این روش طیف گسترده‌ای از نماها و زوایا را ایجاد می‌کند که می‌توان آن‌ها را دستکاری کرد تا ارزیابی کامل‌تری ارائه شود.
• سی‌تی‌اسکن با پرتو مخروطی اطلاعات بیشتری نسبت به سی‌تی‌اسکن یا تصویربرداری با اشعه ایکس معمولی از دندان ارائه می‌دهد و امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای درمان را فراهم می‌کند.
• این نوع سی‌تی‌اسکن بدون درد، غیرتهاجمی و دقیق است.
• مزیت اصلی آن توانایی در تصویربرداری همزمان از استخوان و بافت نرم است.
• پس از انجام آن اثر هیچ پرتویی در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.
• معمولا اشعه ایکس مورد استفاده برای انجام آن عوارض جانبی فوری ایجاد نمی‌کند.

خطرات و عوارض جانبی عکس CBCT

اصولا همه روش‌های تصویربرداری در کنار مزایای خود با خطرات یا عوارض ویژه‌ای همراه هستند، اسکن CBCT نیز از این امر مستثنا نیست.

طبق تجربه انجام این روش برای همه افراد مناسب نیست. به‌همین‌دلیل لازم است قبل از هرگونه اقدامی، دندانپزشک و کارکنان او را از سابقه پزشکی خود آگاه کنید.

• اگر احتمال بارداری وجود دارد، از قبل به آن‌ها اطلاع دهید.
• اگر از مشکل حساسیت پرتویی رنج می‌برید، باید به دندانپزشک خود نیز اطلاع دهید.
• ازآنجایی‌که کودکان به اشعه ایکس حساسیت بیشتری دارند، تنها درصورتی‌که برای تشخیص ضروری باشد باید آزمایش سی‌تی‌اسکن انجام دهند. انجام مکرر آن حتی برای بزرگسالان، به‌دلیل وجود خطر جهش در DNA و بروز سرطان توصیه نمی‌شود.

 

معمولا به بیماران باردار توصیه می‌شود که سی‌تی‌اسکن با پرتو مخروطی را انجام ندهند. یکی از دلایل آن خطری است که برای جنین ایجاد می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که DNA جنین ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس آسیب ببیند و این مساله به‌صورت نقایص مادرزادی خود را نشان دهد. اگر باردار هستید، دندانپزشک با شما درباره روش‌های تصویربرداری جایگزین صحبت خواهد کرد. در موارد نادر ممکن است این روش به کمک محافظ سربی برای خانم‌های باردار یا شیرده انجام شود.

تفاوت opg و عکس cbct چیست؟

عکس OPG (Ortho Pantomo Gram) یا عکس رادیولوژی دندان، در اصل یک روش تصویربرداری با اشعه ایکس استاندارد است. اما عکس CBCT نوعی روش سی‌تی‌اسکن دهان، دندان و فک است.

اگرچه در هر دو روش از اشعه ایکس استفاده می‌شود اما از نظر دز اشعه، مکانیسم عملکرد دستگاه تصویربرداری و دقت و وضوح تصویر نهایی تفاوت‌های بارزی با یکدیگر دارند.

• دز اشعه ایکس در روش OPG کمتر است و این مساله باعث کاهش وضوع و دقت تصویر می‌شود.
• عکس OPG دوبعدی است، درحالی‌که عکس cbct سه‌بعدی است.
• عکس cbct قابلیت نمایش همزمان تصاویری از استخوان و بافت نرم را دارد، درحالی‌که عکس OPG روی نمایش ساختارهای محکمی مانند دندان و استخوان فک تاکید دارد. به‌همین‌دلیل، اغلب از آن برای بررسی وضعیت ریشه دندان‌ها، شکل استخوان فک، اختلالات مفصل گیجگاهی و غیره استفاده می‌شود.
• دوز تشعشات اندک مورد استفاده در OPG باعث شده است که روش مناسب‌تری برای کودکان محسوب شود. چراکه خطرات و عوارض جانبی کمتری نسبت به عکس cbct دارد.

تفاوت عکس cbct و CT چیست؟

اصولا اسکن CBCT سریع‌تر و ایمن‌تر از سی‌تی‌اسکن معمولی است. این مساله به این دلیل است که شکل مخروطی پرتو اشعه ایکس باعث می‌شود که دوز تابش مورد نیاز کمتر شود و زمان لازم برای اسکن فک نیز کاهش یابد.

• بهتر است بدانید که تصویر نهایی سی‌تی‌اسکن معمولی دوبعدی و اسکن CBCT سه‌بعدی است.
• برای اسکن CBCT، در هر چرخش آشکارساز دستگاه می‌تواند بین 150 تا 200 تصویر دوبعدی با وضوح بالا تولید کند. سپس این تصاویر به‌صورت دیجیتالی ترکیب می‌شوند تا یک تصویر سه‌بعدی را تشکیل دهند که می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار دندانپزشک یا جراح دهان، دندان و فک قرار دهد.

بنابراین در پاسخ به سوال عکس cbct دندان چیست، می‌توان گفت که عکس cbct یک روش عکس برداری است که در مقایسه با سایر روش‌های تصویربرداری با اشعه ایکس در دندانپزشکی، قابلیت ارائه تصاویر دقیق‌تری دارد و می‌تواند احتمال موفقیت روش‌هایی مانند ایمپلنت یا ارتودنسی دندان را چندین برابر کند. اگر به کاشت ایمپلنت دندان فکر می‌کنید و سوالات بیشتری در مورد اسکن CBCT دارید، پیشنهاد می‌کنیم که با یک دندانپزشک متخصص یا جراح دندان و فک مشورت کنید.