ارتودنسی نوعی روش درمانی و زیبایی به‌حساب می‌آید که هدف اصلی آن صاف و مرتب کردن دندان‌هاست. در فرایند ارتودنسی از ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام نقش خاصی در اصلاح وضعیت دندان‌ها دارند. یکی از این ابزارها، کش ارتودنسی است که به‌طور ویژه به تسریع فرایند درمان کمک می‌کند. در این مطلب قصد داریم به‌طور تخصصی به بررسی اثرگذاری این کش‌ها بپردازیم و ببینیم که این کش‌ها چگونه می‌توانند به صاف و مرتب شدن دندان‌ها کمک کنند.
کش ارتودنسی چیست؟
کش ارتودنسی معمولا در زمان‌های مشخصی طبق نظر پزشک برای مراجعه‌کننده تجویز می‌شود. وظیفه اصلی انواع کش ارتودنسی حفظ ارتباط صحیح بین فک بالا و پایین است و به تسریع روند درمان کمک می‌کند. این ابزارها در دو نوع با لاتکس و بدون لاتکس ساخته می‌شوند و انتخاب نوع مناسب آن‌ها، به نیاز بیمار و حساسیت‌های فردی او بستگی دارد.
کش‌های ارتودنسی تنها تا 24 ساعت خاصیت کشسانی خود را حفظ خواهند کرد؛ بنابراین، بیمار باید به‌صورت منظم آن‌ها را تعویض کند. درواقع، پس از گذشت این مدت، کش‌ها دیگر قابلیت کشسانی و عملکرد مناسب خود را از دست می‌دهند و باید تعویض شوند تا درمان به‌طور موثری ادامه پیدا کند.
چرا از کش در درمان ارتودنسی استفاده می‌شود؟
انواع کش ارتودنسی به منظور سرعت بخشیدن به روند درمان و اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی به‌کار می‌روند. این ابزارهای کوچک در دست‌یابی به نتایج بهتر و سریع‌تر، تاثیر زیادی دارند. در اینجا می‌خواهیم ببینیم که کش‌های مورد نظر برای چه افرادی و در چه شرایطی استفاده می‌شوند:
- کش ارتودنسی برای حرکت دادن دندان‌ها یا فک‌ها در جهت مورد نظر (مانند جابه‌جایی عرضی یا جلو و عقب کشیدن فک‌ها) استفاده می‌شوند.
- این کش‌ها برای درمان ناهنجاری‌هایی مانند اوربایت (هم‌پوشانی بیش از حد دندان‌های پیش بالا و پایین) یا آندربایت (جلوتر بودن دندان‌های پایین از دندان‌ها بالا) که تنها با براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی قابل اصلاح نیستند، ضروری است.
- کش‌های ارتودنسی به دندان‌ها کمک می‌کنند تا در جای صحیح خود قرار بگیرند و از این طریق ناهماهنگی‌های دندانی را اصلاح می‌کنند.
- افرادی که از کش‌های ارتودنسی استفاده می‌کنند، سریع‌تر از کسانی که این ابزار را به‌کار نمی‌گیرند، به نتیجه مطلوب می‌رسند.
کش ارتودنسی چگونه کار می‌کند؟
کش ارتودنسی در هر مرحله از درمان، اثرات متفاوتی دارد. برای مثال، گاهی ارتودنتیست آن را در ابتدا و شروع درمان به‌کار می‌برد و گاهی نیز ترجیح می‌دهد که در مراحل میانی یا حتی پایانی آن را وارد پروسه درمانی کند. جدول زیر اثرات استفاده از کش دندان در بازه‌های زمانی مختلف را به شما نشان خواهد داد:
| زمان استفاده از کش ارتودنسی | اثرات آن |
| مراحل اولیه درمان | آماده‌‌سازی فضای لازم برای حرکت دادن دندان‌ها |
| مراحل میانی درمان | اصلاح جایگاه دندان‌ها و فک |
| مراحل پایانی درمان | اطمینان از موقعیت دندان‌ها و اطمینان از عملکرد صحیح آن‌ها مثل گاز گرفتن و جویدن |
انواع کش ارتودنسی از نظر کاربرد (کلاس‌های کش ارتودنسی)
کش ارتودنسی دارای انواع مختلفی است که هرکدام بسته به نیاز خاص هر فرد انتخاب می‌شوند و پس از آن، روی بریس‌ها نصب می‌گردند. نوع کش انتخابی تاثیر زیادی بر نحوه و موقعیت تثبیت دندان‌ها دارد و به درمان کمک می‌کند تا در مسیر صحیح خود پیش رود. این کش‌ها به دندان‌پزشک امکان می‌دهند که به‌طور دقیق حرکت دندان‌ها و فک‌ها را کنترل و هدایت کند. در ادامه به بررسی انواع مختلف کش‌های ارتودنسی خواهیم پرداخت تا بیشتر با کاربرد و ویژگی‌های هریک از آن‌ها آشنا شوید:
کلاس ۱: اصلاح فواصل کوچک بین دندان‌ها
اولین و ساده‌ترین کش ارتودنسی کلاس 1 است که اثرات خود را روی کم کردن فواصل بین دندان‌ها می‌گذارد. در این نوع از کش‌ها، اتصال از دندان نیش بالا در یک فک به آسیاب همان فک انجام می‌شود.
کلاس ۲: اصلاح اوربایت (جلو بودن دندان‌های بالا نسبت به پایین)
کلاس دوم از انواع کش ارتودنسی برای کسانی استفاده می‌شود که فک بالای آن‌ها جلوتر از پایین است و به اصطلاح فرم اوربایت دارند. به این ترتیب برای اصلاح شکل فک، ارتودنتیست یک سر کش را به اولین قلاب فک بالا (نیش) و سر دیگر آن را به آخرین قلاب فک پایین (آسیاب) وصل می‌کند.
کلاس ۳: اصلاح آندربایت (جلو بودن دندان‌های پایین نسبت به بالا)
کلاس 3 کش ارتودنسی نیز برای زمان‌هایی است که ارتودنتیست می‌خواهد دندان‌های فک بالا را به سمت جلو و دندان‌های فک پایین را به سمت عقب هدایت کند. به این ترتیب، یک سر کش را به دندان نیش فک پایین و سر دیگر آن را به آسیاب فک بالا متصل می‌کند تا دندان‌های دو فک روی هم قرار بگیرند.
کش صلیبی (Cross Elastics): برای اصلاح مشکلات انحرافی فک
نمونه‌های کراس برای دندان‌هایی استفاده می‌شوند که به شکل متقاطع روی هم قرار گرفته‌اند. پس از به‌کار بردن این نوع کش، دندان‌ها در موقعیت درست خودشان قرار خواهند گرفت.
انواع کش ارتودنسی از نظر ساختار و شکل
دسته‌بندی دیگری برای انواع کش ارتودنسی بر اساس ساختار و شکل آن‌هاست. در ادامه با انواع این ابزارها بر اساس ساختار و شکل آن‌ها آشنا خواهیم شد:
کش حلقه‌ای (O-Ring): دور براکت‌ها قرار می‌گیرد
O RING مدلی از کش‌های مخصوص ارتودنسی است که آن‌ها را دور هرکدام از بریس‌ها قرار می‌دهند. اما این مدل کش ارتودنسی برای چیست؟ درواقع او رینگ‌ها، به منظور نگه داشتن سیم داخل براکت‌ها استفاده می‌شوند و دارای رنگ‌بندی متنوعی هستند. این کش‌های کوچک اما مهم توسط پزشک متخصص روی بریس‌ها نصب می‌شوند تا حرکت دندان‌ها به درستی انجام بگیرد و فرایند درمان راحت‌تر شود.
کش زنجیری (Chain Elastics): برای بستن فاصله‌های بین دندان‌ها
بعضی کش‌ها به‌صورت زنجیره‌ای هستند و روی بندهای براکت‌ها نصب می‌شوند. وظیفه این کش‌ها وارد آوردن فشار و به دنبال آن جابه‌جا کردن دندان‌هاست. به این ترتیب، فضاهای خالی که بین دندان‌ها وجود دارند، از بین می‌روند و دندان‌ها کاملا ردیف می‌شوند.
کش ارتودنسی مثلثی: ایجاد فشار متعادل بین چند دندان
از انواع کش ارتودنسی می‌توانیم مدل مثلثی را نام ببریم که از آن به منظور جابه‌جایی دندان‌های بالا به سمت عقب و کشیدن دندان‌های پایین به سمت جلو استفاده می‌شود. برای نصب این مدل کش باید یک طرف آن را به دندان نیش بالایی و طرف دیگر را به دندان آسیب پایین و قلاب دندان نیش پایین وصل کنید. به این ترتیب، کش به شکل مثلث درمی‌آید و به همین دلیل با این نام شناخته می‌شود.
کش بین فکی (Interarch Elastics): برای اصلاح موقعیت فک بالا و پایین
کش بین فکی را با نام متقابل هم می‌شناسند. اما این مدل کش ارتودنسی برای چیست؟ درواقع، این محصولات بین دو فک بالا و پایین قرار می‌گیرند و باعث می‌شوند تا موقعیت دو بخش، به‌گونه‌ای درست تنظیم شود.
نحوه بستن کش ارتودنسی
اگر در پروسه ارتودنسی دندان نیاز به استفاده از کش ارتودنسی داشته باشید، باید روش صحیح بستن آن را بدانید. درواقع، ارتودنتیست این مراحل را به شما آموزش می‌دهد؛ ولی ما هم سعی کردیم به‌صورت خلاصه مراحل آن را به شما بگوییم:
- دست‌های خود را بشویید.
- جلوی آینه بایستید و سعی کنید که موقعیت مناسب و راحت داشته باشید.
- کش را در دست بگیرید و آن را به قلابی که روی بریس بالایی قرار گرفته است، متصل کنید.
- کش را به سمت پایین بکشید و طرف دیگر آن را طبق الگویی که پزشک در اختیار شما قرار داده است، به قلاب بریس پایین متصل کنید.
- به این ترتیب کش روی ارتودنسی کاملا محکم می‌شود.
نکات مهم در بستن کش
بعضی جزئیات دیگر هم وجود دارند که باید آن‌ها را مدنظر قرار دهید. در ادامه به این نکات اشاره خواهیم کرد:
- استفاده از کش دندان ممکن است در فک و دندان‌های شما درد ایجاد کند؛ اما این موضوع نباید منجر به عدم استفاده شود. کافی است چند روزی را تحمل کنید تا درد کاهش یابد.
- در مدت زمان استفاده از کش ارتودنسی باید آن را به‌صورت 24ساعته روی بریس‌ها داشته باشید و تنها در زمان خوردن غذا می‌توانید آن‌ها را خارج کنید. البته، بعضی از آن‌ها مثل او رینگ‌ها نیازی به درآوردن ندارند.
- در طول مدتی که کش داخل دهانتان است و در زمان تعویض، حتما بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید.
- دقت داشته باشید که خاصیت ارتجاعی کش پس از مدت زمان مشخصی از بین می‌رود و گاهی خودتان این موضوع را به خوبی حس خواهید کرد. بنابراین، بهتر است در طول روز بسته به نظر ارتودنتیست، تعویض کش را انجام دهید.
نتیجه‌گیری و توصیه نهایی
در این مطلب به انواع کش ارتودنسی اشاره کردیم و متوجه شدیم که این کش‌ها چه اثراتی روی دندان‌ها دارند. معمولا فردی که کار دندان‌های شما را به عهده می‌گیرد، بر اساس نیازتان انواع کش های ارتودنسی را انتخاب و نصب می‌کند و نحوه تعویض آن را هم به شما آموزش خواهد داد.
پیشنهاد ما این است که برای انجام این پروسه حتما به مراکزی مراجعه کنید که تخصص کافی دارند. دندانپزشکی میخک امکان مشاوره رایگان ارتودنسی را در اختیار شما قرار می‌دهد. درواقع، شما می‌توانید قبل از شروع هر کاری و حتی پیش از مراجعه حضوری، اطلاعات کافی را از متخصصینی که در این مجموعه مشغول به فعالیت هستند، به‌دست آورید و سپس طرح درمان مخصوص خود را با قیمتی مناسب دریافت کنید. به‌علاوه، این مجموعه امکان دریافت خدمات اقساطی را هم برای مشتریان خود فراهم کرده است.
